Azərbaycan xalqının tarixi yaddaşında 8 noyabr – Zəfər Günü kimi əbədiləşmişdir. Bu tarix həm də Azərbaycanın mədəniyyət beşiyi, Qarabağın tacı olan Şuşa şəhərinin işğaldan azad olunduğu gün kimi xalqımızın qəlbində silinməz iz buraxıb. Prezident İlham Əliyevin 31 iyul 2023-cü il tarixli sərəncamına əsasən, 8 noyabr hər il “Şuşa Şəhəri Günü” kimi təntənəli şəkildə qeyd olunur.

Bu qərar təkcə bir şəhərin azadlığının deyil, bütöv bir xalqın milli qürurunun, tarixi ədalətin və mədəni dirçəlişin rəmzidir. Şuşa həm zəfərin, həm mədəniyyətin, həm də mənəvi bütövlüyün simvoluna çevrilib.

XVIII əsrin ortalarında Pənahəli xan tərəfindən salınan Şuşa şəhəri Azərbaycan tarixində təkcə hərbi-strateji əhəmiyyətli qala deyil, həm də Azərbaycan mədəniyyətinin, musiqisinin, ədəbiyyatının və mənəviyyatının beşiyi olub. Burada doğulmuş dahi şəxsiyyətlər – Xurşidbanu Natəvan, Üzeyir Hacıbəyli, Bülbül, Xan Şuşinski kimi sənətkarlar xalqımızın milli kimliyinin ayrılmaz parçasına çevriliblər.

Erməni işğalı illərində (1992–2020) Şuşa yalnız coğrafi yox, həm də mənəvi baxımdan Azərbaycan xalqının ürəyində yara idi. Lakin xalqımız heç vaxt bu zülmü qəbul etmədi, Şuşanı azad görmək arzusu milli ideologiyamızın əsas dayaqlarından biri oldu.

2020-ci ilin payızında başlayan 44 günlük Vətən müharibəsi Azərbaycan xalqının birliyi, ordumuzun qəhrəmanlığı və Prezident İlham Əliyevin dəmir iradəsi sayəsində böyük Qələbə ilə nəticələndi. Bu zəfərin zirvəsi isə, şübhəsiz, Şuşa əməliyyatı oldu.

Azərbaycan Ordusunun Xüsusi Təyinatlı Qüvvələri dağ keçidlərini, meşəlikləri, qayalıqları aşaraq düşmənin mövqelərinə qəfil hücum etdi. Ağır texnikasız, əsasən yüngül silahlarla aparılan döyüşlər ordumuzun peşəkarlığının, vətən sevgisinin və iradəsinin ən parlaq nümunəsi idi.

2020-ci il noyabrın 8-də Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyev Şəhidlər xiyabanından xalqa müraciətində tarixi sözləri səsləndirdi:

“Əziz həmvətənlər, bu gün Şuşa şəhəri işğaldan azad olundu. Şuşa bizə qayıtdı, Qarabağ bizə qayıtdı!”

Bu xəbər bütün xalqı bir anda ayağa qaldırdı, göz yaşlarına, qürura, sevincə çevrildi. Elə həmin gün Şuşanın mərkəzində Azərbaycanın üçrəngli bayrağı ucaldıldı və bu bayraq o gündən əbədi olaraq orada dalğalanır.

Prezident İlham Əliyevin 2021-ci il 7 may tarixli sərəncamı ilə Şuşa şəhəri Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı elan olundu. Bu qərar həm tarixi, həm də mənəvi baxımdan böyük simvolik məna daşıyırdı.

Cəmi bir il sonra, 2021-ci ilin mayında Cıdır düzündə “Xarıbülbül” musiqi festivalının yenidən keçirilməsi Şuşanın dirçəlişinin başlanğıcı oldu. Həmin festival Azərbaycan mədəniyyətinin dünyaya təqdimatı, həm də şəhidlərimizə minnətdarlığın musiqili simvoluna çevrildi.

Şuşa həmçinin TÜRKSOY tərəfindən 2023-cü il üçün “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan olundu. Bu, Azərbaycanın mədəni diplomatiya sahəsində qazandığı böyük uğurun göstəricisidir. Elə həmin il burada TÜRKSOY-a üzv ölkələrin teatr rəhbərlərinin toplantısı, çoxsaylı beynəlxalq tədbirlər, elmi konfranslar və incəsənət festivalları keçirildi.

Beləliklə, Şuşa bir daha təkcə Azərbaycanın deyil, bütün türk dünyasının mədəniyyət, qardaşlıq və mənəvi dirçəliş mərkəzinə çevrildi.

Bu gün Şuşada həyat yenidən canlanır. Azadlıqdan dərhal sonra şəhərdə yenidənqurma və bərpa işləri geniş vüsət alıb. Tarixi abidələr bərpa edilir, yeni yaşayış massivləri salınır, kommunikasiya infrastrukturu bərpa olunur. Prezident İlham Əliyevin və Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyevanın Şuşaya mütəmadi səfərləri, görülən işlərə şəxsən rəhbərlik etmələri dövlətimizin bu şəhərə olan xüsusi qayğısını və sevgisini nümayiş etdirir.

Artıq Şuşada məktəblər, musiqi liseyi, məscidlər, muzeylər bərpa olunur, yeni yaşayış evləri inşa edilir. Bu, “Böyük Qayıdış” proqramının real təzahürüdür – Şuşa öz sakinlərini qarşılayır, həyat bərpa olunur, mədəniyyət yenidən doğulur.

Şuşa təkcə bir şəhər deyil, Azərbaycan ruhunun simvoludur. O, xalqımızın dözümünün, qürurunun, milli kimliyinin və mədəni irsinin təcəssümüdür.

Ulu Öndər Heydər Əliyev demişdi:

“Şuşasız Qarabağ, Qarabağsız Azərbaycan yoxdur.”

Bu gün Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan bu dərin mənalı fikri reallığa çevirdi. Şuşa artıq işğal xatirələri ilə deyil, Zəfər, qürur və dirçəliş simvolu kimi yaşayır.

8 noyabr – Şuşa Şəhəri Günü bu qürurun, bu birlik və dirçəlişin bayramıdır. Azərbaycan xalqı üçün bu gün təkcə qələbə xatirəsi deyil, həm də gələcəyə inam, dövlətin qüdrətinə və xalqın iradəsinə ehtiram günüdür.

Bayram Xudayarov

Elm və Təhsil Nazirliyi Fizika İnstitutunun əməkdaşı

“Heydər Əliyev məktəbinin davamçıları” Facebook qrupunun təsisçisi və rəhbəri, Yeni Azərbaycan Partiyasının fəal üzvü