Azərbaycan son illərdə Avropa ilə münasibətlərində yeni mərhələyə qədəm qoyub. Xüsusilə enerji təhlükəsizliyi, nəqliyyat bağlantıları, investisiya əməkdaşlığı və siyasi dialoq sahələrində ölkəmiz Aİ məkanının mühüm tərəfdaşına çevrilib. Bu kontekstdə Slovakiya ilə münasibətlərin dinamik inkişafı, Prezident İlham Əliyevin 8 dekabr 2025-ci ildə Bratislavaya ilk rəsmi səfəri və iki ölkə arasında strateji tərəfdaşlığın daha da möhkəmləndirilməsi regional sabitliyə və yeni geosiyasi reallığın formalaşmasına əhəmiyyətli təsir göstərir.

Avropa İttifaqı uzun illərdir Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşıdır. Enerji, ticarət, nəqliyyat və investisiya sahələrində əməkdaşlıq təkcə iqtisadi mənfəət deyil, həm də Avropanın enerji təhlükəsizliyi sistemində Azərbaycanın strateji mövqeyinin möhkəmlənməsi anlamına gəlir.

Təkcə ötən il Azərbaycan Aİ ölkələrinə 12,9 milyard kubmetr təbii qaz ixrac edib. Bu rəqəm Azərbaycanın Avropa enerji sistemində təşəbbüskar, proqnozlaşdırılan və etibarlı tərəfdaş olduğunu bir daha təsdiqləyir. Cənub Qaz Dəhlizinin uğurlu fəaliyyəti Avropada enerji təchizatı risklərini azaltdığı kimi, qitənin enerji xəritəsində Azərbaycanın rolunu daha da artırır.

Slovakiya ilə əməkdaşlıq Avropa İttifaqı müstəvisində milli maraqlara söykənən praqmatik siyasətin nümunəsidir. 1993-cü ildən başlayaraq bu günə qədər əlaqələrin davamlı inkişafı ikitərəfli münasibətlərin strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəlməsi üçün möhkəm zəmin yaradıb.

Slovakiya nümunəsi göstərir ki, Aİ-nin üzvü olan dövlətlər milli maraqlarını qoruyaraq eyni zamanda Avropa məkanında qarşılıqlı faydalı geostrateji münasibətlər qura bilirlər. Bu, həm iqtisadi, həm siyasi, həm də təhlükəsizlik baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır.

8 dekabr 2025-ci ildə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Slovakiyaya ilk rəsmi səfəri ikitərəfli münasibətlərin tarixində mühüm mərhələ oldu. Bratislavada Slovakiya Prezidenti Peter Pelleqrini ilə baş tutan təkbətək və geniş tərkibli görüşlər əməkdaşlığın prioritet istiqamətlərini daha da dəqiqləşdirdi.

Slovakiya Prezidenti bəyanatında vurğuladı:

•          bu səfər Azərbaycan–Slovakiya münasibətlərinə verilən yüksək qiymətin göstəricisidir;

•          iki ölkə artıq strateji tərəfdaşlıq xəttini müəyyən edib;

•          ticarət dövriyyəsi artıb və hələ də böyük istifadə olunmamış potensial mövcuddur.

Pelleqrininin sözlərinə görə, Azərbaycan Cənubi Qafqazın ən böyük iqtisadiyyatına malik ölkə kimi Avropa və Asiyanın kəsişməsində mühüm strateji körpü rolunu oynayır.

Prezident İlham Əliyevin bəyanatları Slovakiya–Azərbaycan əməkdaşlığının enerji sahəsində yeni mərhələyə qədəm qoyduğunu göstərdi:

•          Azərbaycan hazırda 14 ölkəyə təbii qaz ixrac edir və ixrac həcmi artmaqdadır.

•          Yeni yataqların istismara verilməsi daha böyük resursları mümkün edir.

•          Növbəti 5 ildə enerji istehsalı 8 giqavata çatdırılacaq.

Bu rəqəmlər xüsusilə süni intellekt, yüksək texnologiyalar və data mərkəzlərinin enerji təminatı baxımından böyük strateji əhəmiyyət daşıyır. Prezident İlham Əliyev vurğuladı ki, bərpa olunan enerji layihələri xüsusilə Avropa bazarına yönəldiləcək.

Slovakiya Azərbaycanı Şərq–Qərb əlaqələrinin mərkəzində duran aparıcı tranzit ölkə kimi qiymətləndirir. Bu sahədə əməkdaşlıq xüsusilə aktualdır, çünki:

•          Azərbaycan Orta Dəhlizin ən etibarlı, ən təhlükəsiz hissəsidir;

•          ölkəmiz Şərqdən gələn yükləri Avropaya ən qısa zamanda çatdıran strateji körpüdür;

•          nəqliyyat infrastrukturu son illərdə ciddi investisiya ilə modernləşdirilib.

Slovakiya üçün Azərbaycanla yeni nəqliyyat əlaqələri həm ticarət həcminin artması, həm də Aİ daxilində logistika şəbəkələrinin diversifikasiyası deməkdir.

2025-ci ilin noyabrında Slovakiyanın müdafiə naziri Robert Kalinakın Bakıya səfəri və Zəfərin 5 illiyi paradında iştirakı iki ölkə arasında hərbi əməkdaşlığın genişlənməsinin rəmzi oldu. Bu:

•          təhlükəsizlik dialoqunun gücləndirilməsi,

•          müdafiə sənayesində mümkün birgə layihələr,

•          NATO–Azərbaycan tərəfdaşlığının inkişafı

üçün yeni imkanlar açır.

Slovakiyanın Cənubi Qafqazda sabitlik və əməkdaşlıq təşəbbüslərini dəstəkləməsi regional təhlükəsizlik baxımından mühüm faktordur.

İkitərəfli əməkdaşlıq yalnız enerji və nəqliyyatla məhdudlaşmır. Parlamentlərarası dialoq, sənaye iqtisadiyyatı, yaşıl enerji, innovasiya və təhsil sahələri üzrə əməkdaşlıq genişlənir. Xüsusilə Strateji Tərəfdaşlıq haqqında Birgə Bəyannamə münasibətləri ən yüksək səviyyəyə qaldırıb.

Bu sənəd iki ölkə arasında:

•          siyasi koordinasiyanın dərinləşdirilməsinə,

•          iqtisadi layihələrin gücləndirilməsinə,

•          yeni investisiya marşrutlarının açılmasına

imkan yaradır.

Prezident İlham Əliyevin Slovakiyaya rəsmi səfəri göstərdi ki, Azərbaycan Avropa məkanında etibarlı tərəfdaş, o cümlədən enerji, nəqliyyat, təhlükəsizlik və investisiya sahəsində strateji aktordur.

Slovakiya ilə əməkdaşlıq:

•          regionda sabitliyi gücləndirir,

•          iqtisadi əməkdaşlığı genişləndirir,

•          Orta Dəhlizin inkişafına töhfə verir,

•          Avropa–Asiya əlaqələrinin dərinləşməsini təmin edir,

•          həm də Aİ daxilində milli maraqlara söykənən praqmatik siyasətin nümunəsini yaradır.

Bu münasibətlər təkcə ikitərəfli deyil, həm də Avropa təhlükəsizlik arxitekturasına, iqtisadi inteqrasiya prosesinə və enerji təchizatının dayanıqlılığına xidmət edən strateji sabitlik modelidir.

Bayram Xudayarov,

Elm və Təhsil Nazirliyi Fizika İnstitutunun əməkdaşı, “Heydər Əliyev məktəbinin davamçıları” Feysbuk qrupunun təsisçisi və rəhbəri, YAP-ın fəal üzvü.