Azərbaycan dövlətçiliyinin müasir tarixi mərhələsi Ulu Öndər Heydər Əliyevin uzaqgörən siyasəti, dərin zəkası və milli iradəyə əsaslanan liderlik fəaliyyəti ilə bilavasitə bağlıdır. Məhz bu böyük şəxsiyyətin rəhbərliyi ilə Azərbaycan müstəqilliyinin bərpasından sonrakı ən mürəkkəb illərdə siyasi xaosdan, iqtisadi böhrandan xilas olaraq inkişaf və sabitlik yoluna qədəm qoydu. Ulu Öndərin həyata keçirdiyi islahatlar nəticəsində ölkəmizdə hüquqi, demokratik və dünyəvi dövlət quruculuğuna yönəlmiş dərin institusional dəyişikliklər həyata keçirildi. Bu prosesin ən mühüm və tarixi mərhələsi 1995-ci il noyabrın 12-də Azərbaycan Respublikasının ilk milli Konstitusiyasının qəbul edilməsi oldu.Müstəqilliyin ilk illərində ölkə siyasi sabitlik, iqtisadi çətinliklər və separatizm təhlükəsi ilə üz-üzə idi. Belə bir zamanda Ulu Öndər Heydər Əliyevin qətiyyəti ilə dövlət idarəçiliyi bərpa olundu, milli həmrəylik təmin edildi və hüquqi dövlət quruculuğuna əsas yarandı. Ulu Öndər Heydər Əliyev bu istiqamətdə ən mühüm addımı – Azərbaycan Respublikasının yeni Konstitusiyasının hazırlanması ilə atdı.

1995-ci ilin may ayında Heydər Əliyevin sədrliyi ilə Konstitusiya Komissiyası yaradıldı. Komissiyanın hazırladığı layihə demokratik prinsiplər, insan hüquq və azadlıqlarının qorunması, hakimiyyət bölgüsü və seçkili orqanlar prinsiplərinə əsaslanırdı.Ulu Öndərin sözləri ilə desək:

“Biz elə bir layihə hazırlamalı və nəhayət, elə bir Konstitusiya qəbul etməliyik ki, o, müstəqil Azərbaycan Respublikasının demokratik prinsiplər əsasında uzun müddət sabit yaşamasını təmin edən Əsas Qanun, tarixi sənəd olsun.”

Əhalinin geniş iştirak etdiyi ümumxalq müzakirələrindən sonra 1995-ci il noyabrın 12-də keçirilən referendumda seçicilərin 91,9 faizi Konstitusiyanın lehinə səs verdi. Bu hadisə müstəqil Azərbaycan tarixində ilk dəfə idi ki, xalq birbaşa səsvermə yolu ilə dövlətin Əsas Qanununu qəbul edirdi.

Beləliklə, Azərbaycan RespublikasınınKonstitusiyası 1995-ci il noyabrın 27-də qüvvəyə mindi və bu tarixdən etibarən ölkəmizdə demokratik, hüquqi, dünyəvi dövlət quruculuğu üçün hüquqi baza yaradıldı.

Yeni Konstitusiya yalnız bir hüquqi sənəd deyil, həm də milli dövlətçiliyin ideoloji əsaslarını, xalqın azad iradəsini və milli birliyini ifadə edən siyasi manifestdir. O, dövlət idarəetməsində hakimiyyət bölgüsünü — qanunverici, icraedici və məhkəmə hakimiyyətləri arasında tarazlığı təmin etdi.

Eyni zamanda, vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının təminatı, mülkiyyət toxunulmazlığı, söz və vicdan azadlığı, qadın və kişi bərabərliyi, azlıqların hüquqları kimi fundamental prinsiplər də Əsas Qanunda öz əksini tapdı.

Konstitusiyanın qəbul edildiyi gün – 12 noyabr, 1996-cı ildən etibarən Azərbaycan Respublikasında Konstitusiya Günü kimi qeyd olunur. Bu, təkcə hüquqi sənədin deyil, dövlətimizin və xalqımızın azadlıq və ədalət idealına sadiqliyinin bayramıdır.Ümummilli Lider Heydər Əliyevin hüquqi dövlət quruculuğu siyasəti bu gün Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir. Müasir dövrdə Konstitusiya dövlət idarəetməsinin, iqtisadi və sosial islahatların, insan hüquqlarının və demokratiyanın inkişafında canlı sənəd kimi qalmaqdadır.

Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə 2016-cı il sentyabrın 26-da keçirilmiş referendum nəticəsində Konstitusiyanın 29 maddəsinə 41 dəyişiklik və əlavə edildi.Bu dəyişikliklər:

Ali hakimiyyət orqanlarının fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsinə,

Məhkəmə sisteminin səmərəliliyinin artırılmasına,

İnsan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsinin gücləndirilməsinə,

Yerli özünüidarəetmə orqanlarının məsuliyyətinin artırılmasına yönəldi.

Bu islahatlar nəticəsində Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası yeni dövrün tələblərinə uyğunlaşdırıldı və ölkəmizin müasir inkişaf mərhələsinin hüquqi dayağına çevrildi. Prezident İlham Əliyevin sözləri ilə desək:

“Xalqımızın Ümummilli Lideri, müasir Azərbaycan dövlətinin qurucusu Heydər Əliyevin bilavasitə rəhbərliyi ilə hazırlanmış Konstitusiya müasir dünyanın sivil dəyərləri və qanun yaradıcılığı təcrübəsinə, xalqımızın çoxəsrlik dövlətçilik ənənələrinə, milli və ümumbəşəri prinsiplərə söykənərək demokratik, hüquqi, dünyəvi dövlət quruculuğu üçün möhkəm təməl yaratmışdır.” Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası hər bir vətəndaş üçün hüquq bələdçisidir. Onun əsas mahiyyəti xalqın iradəsini, dövlətin suverenliyini, azad cəmiyyətin dəyərlərini qorumaqdır. Ulu Öndər Heydər Əliyevin irsində Konstitusiya təkcə hüquqi sənəd deyil, həm də dövlətin mənəvi sütunu, xalqın birliyinin rəmzidir.

Məhz bu sənəd sayəsində Azərbaycan hüquqi sabitlik, siyasi balans və iqtisadi inkişaf kimi fundamental istiqamətlərdə inamla irəliləyir. Dövlətin vətəndaş qarşısında məsuliyyətini müəyyən edən Konstitusiya, əslində, insan amilini dövlət siyasətinin mərkəzinə qoyur. Bu mənada, Azərbaycan Konstitusiyası təkcə hüquq kitabı deyil, həm də azərbaycançılıq ideyasının daşıyıcısı, milli suverenliyin təminatçısı və gələcək nəsillər üçün azad, ədalətli dövlət modelinin əsas sənədidir. 12 Noyabr – Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası Günü, Ulu Öndər Heydər Əliyevin dövlətçilik tariximizdə qoyduğu ən möhtəşəm izlərdən birini təcəssüm etdirir. Bu gün həm də onun uzaqgörən ideyalarının Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə müasir dövrdə uğurla həyata keçirildiyinin göstəricisidir.

Azərbaycan Konstitusiyası müstəqil dövlətimizin varlığını, xalqımızın birliyini və gələcəyə inamını ifadə edən müqəddəs sənəddir. O, sabitliyin, ədalətin və inkişafın hüquqi təminatıdır.

“Konstitusiyamız ümumbəşəri dəyərlərə və mütərəqqi milli ənənələrə söykənərək, bu günün reallıqlarını, dövlətin, cəmiyyətin inkişaf perspektivlərini əks etdirir.”

Ulu Öndər Heydər Əliyev

Bayram Xudayarov

Elm və Təhsil Nazirliyi Fizika İnstitutunun əməkdaşı,

"Heydər Əliyev məktəbinin davamçıları" Feysbuk qrupunun təsisçisi və rəhbəri, YAP-ın fəal üzvü