Əlbəttə, "Biz qayıtmalıydıq və qayıtmışıq" cümləsi güclü emosional və ideoloji yüklə dolu bir cümlədir. Bu ifadə təkcə bir coğrafi qayıdışı deyil, həm də milli ruhun, ədalətin və tarixi yaddaşın bərpasını özündə ehtiva edir. Tarix bir millətin yaddaşıdır. Hər xalqın keçmişi onun kimliyini müəyyən edir. Bəzən bu tarix acı olur, bəzən isə zəfərlərlə doludur. Azərbaycan xalqının da son onilliklərdə yaşadığı tarix bu iki hissi — ağrını və qüruru bir araya gətirən parlaq bir salnamədir. İllər boyu işğal altında qalan torpaqlarımıza baxıb içimizdə bir ümidsizlik yox, bir gün qayıdacağımıza dair əminlik yaşatdıq. Çünki biz qayıtmalıydıq. Bu, yalnız vətən sevgisinin çağırışı deyildi — bu, tarixin, ədalətin, xalqın ruhunun tələbiydi. Və nəhayət, bu xalq öz vədinə sadiq qalaraq QAYITDI!

Tarixin bizə qoyduğu məsuliyyət.1990-cı illərin əvvəllərində torpaqlarımızın bir hissəsi düşmən tapdağı altına düşdü. Qarabağda və ətraf rayonlarda doğulub boya-başa çatan yüz minlərlə insan yurd-yuvasından didərgin salındı. Bu təkcə torpaq itkisi deyildi — bu, yaddaşın, izlərin, qəbirlərin, məbədlərin, uşaq gülüşlərinin, məktəb zənglərinin itkisiydi. Amma heç vaxt həmin torpaqlara aidiyyət hissimiz itmədi. Çünki biz öz kökümüzə, tarixi mirasımıza və ata yurdumuza bağlı idik. Biz bilirdik: Qayıtmaq bizim borcumuzdur. Biz qayıtmalıydıq.Bu məsuliyyət nəsildən-nəslə ötürüldü. Qaçqın və məcburi köçkün həyatı yaşayan valideynlər övladlarına doğma kəndlərindən, evlərindən, dağlardan, bulaqlardan danışdılar. Hər bir azərbaycanlı övladı üçün Laçın, Füzuli, Qubadlı, Zəngilan, Kəlbəcər, Ağdam, Şuşa — sadəcə coğrafi adlar deyildi. Bunlar yaddaşımıza həkk olunmuş milli simvollara çevrilmişdi.Milli ruhun qələbəsi.2020-ci ilin payızında baş verən 44 günlük Vətən müharibəsi illərlə içimizdə yanan "qayıdış arzusu"nun reallığa çevrildiyi an idi. Azərbaycan Ordusu təkcə hərbi baxımdan deyil, ruhən, mənəviyyat baxımından da dünyanın qabaqcıl gücləri səviyyəsində olduğunu sübut etdi. Bu, torpağa qayıdışın müasir Zəfər dastanı idi.Bu Qələbə sübut etdi ki, biz sadəcə qayıtmaq istəməmişik — biz qayıtmağa hazır olmuşuq. Hazırlıq təkcə silahla, texnika ilə olmur. Bu, milli ideologiya ilə, vətənpərvərlik tərbiyəsi ilə, milli birliyin möhkəmləndirilməsi ilə mümkün olur. Biz uzun illər ərzində bu ruhu saxladıq, qoruduq, böyütdük və nəhayət, onu reallığa çevirdik.

Qayıdış sadəcə fiziki olaraq bir yerə daxil olmaq deyil. Bu, eyni zamanda milli ləyaqətin, ədalətin bərpasıdır. Biz işğal altındakı torpaqlarımıza qayıtmaqla həm də beynəlxalq hüququn 30 il susduğu bir məsələdə sözümüzü dedik. Bu qayıdış öz içində aşağıdakı dərin mənaları daşıyır:Tarixi yaddaşımıza qayıdış: Qədim məbədlərimizə, məscidlərimizə, türbələrimizə sahib çıxmaq.Mədəniyyətə qayıdış: Muğamın sədaları yenidən Şuşa qalasında eşidildi. Xarıbülbül Festivalı bərpa olundu.Ədalətə qayıdış: Uzun illər susan dünya birliyinə bizim haqq səsimiz çatdı.

İnsanlığa qayıdış: Qarabağda dağıdılmış kəndlərin, məhv edilmiş qəbiristanlıqların, yerlə-yeksan edilmiş məscidlərin bərpası ilə biz təkcə özümüz üçün deyil, bütün bəşəriyyət üçün humanitar dəyərləri bərpa etdik.Qayıdışın davamlılığı — yeni mərhələ.Bəli, biz qayıtmışıq. Amma bu qayıdış təkcə müharibə ilə başa çatmır. Bu, indi yenidənqurma mərhələsi ilə davam edir. Azad edilmiş torpaqlarda genişmiqyaslı infrastruktur layihələri həyata keçirilir. Yollar çəkilir, məktəblər, xəstəxanalar, yaşayış binaları tikilir. Bu torpaqlar yenidən həyat qazanır. Biz bu torpaqlara yalnız hərbçi kimi yox, müəllim kimi, mühəndis kimi, həkim kimi də qayıdırıq. Bu, müasir Azərbaycanın yeni inkişaf mərhələsinin təməlidir.

"Biz qayıtmalıydıq və qayıtmışıq" — bu sözlər sadəcə bir siyasi bəyanat deyil, bir xalqın ruhunun təntənəsidir. Bu, xalqın öz kökünə, torpağına, keçmişinə və gələcəyinə olan inamının təcəssümüdür. Biz qayıtdıq, çünki bizim haqqımız idi. Biz qayıtdıq, çünki torpaq bizi çağırırdı. Biz qayıtdıq, çünki biz bu torpağın sahibiyik!Bu qayıdış eyni zamanda gələcək nəsillərə bir mesajdır: torpaq sadəcə üzərində yaşadığımız yer deyil, o bizim ruhumuzdur, yaddaşımızdır, varlığımızdır. Və biz bu ruhdan, bu varlıqdan heç zaman uzaq düşə bilmərik. Qayıtdıq və əbədi olaraq oradayıq!

Elman Nəcəfov,

YAP Hacıqabul rayon təşkilatının ərazi partiya təşkilat (ƏPT) sədri.